Tuinbonen zijn al eeuwenlang een vast onderdeel van de Europese landbouw en keuken. Ze behoren tot de oudste gecultiveerde gewassen ter wereld en zijn een echte traktatie voor liefhebbers van stevige, hartige smaken. Hoewel ze soms als ‘ouderwets’ worden gezien, maken tuinbonen de laatste jaren een bescheiden comeback – mede dankzij de opkomst van de moestuin, plantaardige voeding en hernieuwde interesse in vergeten groenten.
In deze blog nemen we je mee in de wereld van de tuinboon: van zijn geschiedenis en teelt tot zijn culinaire mogelijkheden en indrukwekkende voedingswaarde.
Wat zijn tuinbonen?
Tuinbonen (Vicia faba), ook wel veldbonen, labbonen of roomse bonen genoemd, zijn peulvruchten die behoren tot de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae). In tegenstelling tot sperziebonen of snijbonen, worden bij tuinbonen alleen de zaden gegeten, niet de peul. De zaden zijn fors van formaat, ovaal en lichtgroen tot bruin van kleur, afhankelijk van de soort en rijpheid.
Tuinbonen groeien aan rechtopstaande planten die tot 1,5 meter hoog kunnen worden en bloeien met prachtige zwart-witte bloemen – ook aantrekkelijk voor bijen. De peulen zijn dik, viltig en bevatten meestal 4 tot 6 bonen.
Een stukje geschiedenis
Tuinbonen worden al duizenden jaren geteeld. Archeologische vondsten tonen aan dat ze al in de steentijd gegeten werden in het Midden-Oosten en Europa. In de tijd vóór de ontdekking van Amerika – en daarmee van sperziebonen – waren tuinbonen een van de belangrijkste plantaardige eiwitbronnen in Europa.
Ook in Nederland stonden ze lange tijd vaak op tafel, totdat ze werden verdrongen door modernere groenten. Maar dankzij de moestuintrend en het groeiende bewustzijn rondom plantaardige voeding, krijgen tuinbonen nu weer de waardering die ze verdienen.
Smaak en gebruik
De smaak van tuinbonen is uitgesproken: licht bitter, nootachtig en een beetje romig. Jonge bonen zijn malser en zoeter, oudere bonen wat stugger en sterker van smaak. Daarom worden volwassen tuinbonen vaak dubbel gedopt: na het koken wordt het dikke, grauwe vliesje om de boon verwijderd, waardoor een zachtere, groener gekleurde boon overblijft.
Culinaire toepassingen van tuinbonen
Tuinbonen zijn verrassend veelzijdig in de keuken. Een aantal populaire bereidingswijzen:
Klassiek met spek of ui
De ouderwetse manier: tuinbonen gekookt met wat boter, spekjes en een uitje. Simpel en voedzaam.
Dubbel gedopt in salades
Perfect voor zomerse salades met feta, munt, citroen of rucola. Het dubbel doppen zorgt voor een zachtere smaak en een aantrekkelijker uiterlijk.
Tuinbonenpuree
Maak een smeuïge puree van gekookte bonen, knoflook, olijfolie en citroen. Heerlijk op toast of als dip.
Italiaanse stijl
In de Italiaanse keuken (waar ze “fave” heten) worden tuinbonen vaak gecombineerd met pecorino-kaas, olijfolie en brood – eenvoudig, maar verrukkelijk.
Curry’s en stoofschotels
Tuinbonen passen ook goed in kruidige gerechten zoals curry’s, tajines of stoofpotten.
Voedingswaarde van tuinbonen
Tuinbonen zijn een uitstekende bron van plantaardige eiwitten, vezels en een breed scala aan vitaminen en mineralen.
Voedingsstoffen per 100 g gekookte tuinbonen:
-
Energie: ca. 88 kcal
-
Eiwit: ca. 8 g
-
Koolhydraten: ca. 10 g
-
Vezels: ca. 5 g
-
IJzer, magnesium, fosfor, kalium, foliumzuur en vitamine B1
Ze dragen bij aan:
-
Spieropbouw (eiwitten)
-
Een goede spijsvertering (vezels)
-
Een stabiele bloedsuikerspiegel
-
Gezonde hersenfunctie en zenuwstelsel (vitamines B)
-
Een gezonde bloeddruk (kalium)
Let op: mensen met de erfelijke aandoening favisme (G6PD-deficiëntie) moeten tuinbonen vermijden, omdat ze een stof bevatten die bij deze mensen een ernstige reactie kan uitlokken.
Zelf tuinbonen kweken
Tuinbonen zijn makkelijk te kweken en behoren tot de eerste groenten die je in het jaar kunt oogsten.
Zaaien:
-
Binnen zaaien: vanaf februari
-
Buiten zaaien: vanaf maart tot mei
-
Afstand: 20–25 cm tussen de planten, 50 cm tussen de rijen
Bodem en standplaats:
-
Tuinbonen houden van goed doorlatende grond en een zonnige plek.
-
Ze zijn redelijk winterhard, dus vroege teelt is goed mogelijk.
Verzorging:
-
Ondersteun hoge planten met bamboestokken of gaas.
-
Let op luizen; die komen vaak op de toppen af. Door de top uit de plant te knijpen zodra de eerste bonen zich vormen, verklein je de kans op luizen én stimuleer je de peulvorming.
Oogsten:
-
Vanaf juni tot juli, afhankelijk van het zaaitijdstip.
-
Oogst de peulen als ze nog jong zijn voor de beste smaak.
Wist je dat…
-
De bloemen van de tuinboon eetbaar zijn en decoratief staan in salades?
-
Jonge tuinboonpeulen (heel klein en mals) soms ook als “hele boontjes” worden gegeten?
-
Tuinbonen stikstof binden uit de lucht, wat de bodem vruchtbaarder maakt? Ze zijn dus ook goed voor je wisselteeltplan!
Recept: Lentequiche met tuinbonen en geitenkaas
Ingrediënten (voor 4 personen):
-
150 g tuinbonen (dubbel gedopt)
-
4 eieren
-
100 ml slagroom of kookroom
-
100 g zachte geitenkaas
-
1 bosui, in ringetjes
-
Bladerdeeg of quichedeeg
-
Peper, zout, verse munt of tijm naar smaak
Bereiding:
-
Verwarm de oven voor op 180°C. Bekleed een ingevette quichevorm met het deeg.
-
Kook de tuinbonen 3–5 minuten, spoel koud af en dubbel dop ze.
-
Klop de eieren met de room, breng op smaak met peper, zout en kruiden.
-
Verdeel de bonen, geitenkaas en bosui over het deeg.
-
Giet het eimengsel erover en bak de quiche in ca. 35–40 minuten goudbruin.
-
Serveer warm of lauw met een frisse salade.
Tot slot
Tuinbonen zijn een groente met karakter: rijk van smaak, voedzaam en stevig van beet. Of je nu een moestuinier bent of gewoon graag kookt met seizoensproducten, tuinbonen verdienen een plaats in jouw keukenrepertoire. Laat je niet afschrikken door het dubbel doppen – het loont absoluut de moeite.
Geef deze klassieker een nieuwe kans, en geniet van alles wat de tuinboon te bieden heeft!