Sperziebonen: wie kent ze niet? Deze frisse, knapperige groente is al decennialang een vaste waarde op het bord van veel Nederlanders. Of je ze nu simpel kookt met een klontje boter, wokt met knoflook of verwerkt in een salade of ovenschotel – sperziebonen zijn altijd een goed idee. Ze zijn voedzaam, makkelijk te bereiden én geliefd bij jong en oud.
In deze blog lees je alles over sperziebonen: van hun oorsprong, smaak en gezondheidsvoordelen tot tips om ze zelf te kweken én lekkere recepten om direct mee aan de slag te gaan.
Wat zijn sperziebonen?
Sperziebonen behoren tot de familie van de peulvruchten (Phaseolus vulgaris), net als snijbonen, stokbonen, bruine bonen en witte bonen. In tegenstelling tot andere bonen eet je bij sperziebonen de hele peul – mits ze jong geoogst zijn en geen draden bevatten (vandaar de naam “stringless beans” in het Engels).
Er zijn verschillende soorten sperziebonen:
-
Staakbonen (stokbonen): groeien langs stokken of rekken omhoog.
-
Struikbonen: blijven laag bij de grond en zijn compacter.
-
Kromme of rechte bonen, met verschillende tinten groen – en zelfs gele of paarse varianten!
De geschiedenis van sperziebonen
Sperziebonen vinden hun oorsprong in Zuid- en Midden-Amerika. Ze werden al duizenden jaren geleden geteeld door de Inca’s, Maya’s en Azteken. Spaanse ontdekkingsreizigers brachten ze in de 16e eeuw naar Europa, waar ze snel populair werden vanwege hun makkelijke teelt en voedzame eigenschappen.
In Nederland verschenen sperziebonen pas echt veelvuldig op tafel in de 20e eeuw – als onderdeel van de klassieke “aardappels-vlees-groente”-maaltijd. Vandaag de dag zijn ze nog steeds een van de meest gegeten groenten van het land.
Smaak en textuur
Sperziebonen hebben een milde, lichtzoete smaak en een fijne, knapperige beet – vooral als je ze kort kookt of roerbakt. Ze passen zich goed aan in allerlei gerechten en nemen smaken van kruiden en sauzen goed op.
Sperziebonen in de keuken
Sperziebonen zijn ongelooflijk veelzijdig. Hier zijn enkele populaire en verrassende manieren om ze te gebruiken:
Gekookt of gestoomd
De meest klassieke bereiding. Kook de bonen beetgaar (ca. 5–8 minuten) en serveer met een klontje boter of nootmuskaat.
Roerbakken of wokken
Bak met knoflook, ui, sojasaus of sambal voor een oosterse twist. Ook heerlijk met cashewnoten en kip of tofu.
In salades
Laat gekookte bonen afkoelen en meng met cherrytomaat, rode ui en vinaigrette. Ook lekker met tonijn, ei of fetakaas.
In stoofpotten en curry’s
Voeg sperziebonen toe aan een tomatenstoof of kokosmelkcurry – ze behouden hun structuur goed.
In ovenschotels
Combineer met aardappelpuree, gehakt en kaas, of maak een romige groentegratin met spekjes.
Als snack of bijgerecht
Wikkel in ontbijtspek en rooster in de oven voor een feestelijk hapje. Of serveer koud met sesamolie en sojasaus als Aziatisch bijgerecht.
Gezondheidsvoordelen van sperziebonen
Sperziebonen zijn niet alleen lekker, maar ook erg gezond. Ze passen perfect in een gebalanceerd eetpatroon.
Laag in calorieën
Met ongeveer 30–35 kcal per 100 gram zijn sperziebonen ideaal voor wie op de lijn let.
Rijk aan vezels
Goed voor je spijsvertering en een langdurig verzadigd gevoel.
Bron van vitaminen
Met name vitamine C (weerstand), vitamine K (bloedstolling), vitamine A (ogen en huid) en foliumzuur (vooral belangrijk tijdens zwangerschap).
Bevat mineralen
Zoals ijzer, magnesium en kalium – belangrijk voor onder andere de zuurstofopname, spierfunctie en bloeddruk.
Weinig koolhydraten
Daardoor ook geschikt in koolhydraatarme diëten of als vervanger van aardappelen.
Zelf sperziebonen kweken
Zelf sperziebonen kweken is leuk, leerzaam en lonend – vooral voor beginnende moestuinders. Ze groeien snel, leveren veel op én nemen weinig ruimte in.
Zaaien:
-
Buiten zaaien: vanaf half mei (na ijsheiligen)
-
Zaai diepte: 2–3 cm
-
Afstand: ca. 10 cm tussen de bonen, 40 cm tussen de rijen
Soorten:
-
Stokbonen: hebben steun nodig, bijvoorbeeld bamboestokken of gaas
-
Struikbonen: compacter en geschikt voor kleinere tuinen of potten
Verzorging:
-
Geef regelmatig water, zeker bij droogte
-
Geef steun aan staakbonen zodra ze gaan klimmen
-
Oogst regelmatig: hoe vaker je plukt, hoe meer bonen de plant aanmaakt
Oogsten:
-
Na 8 tot 10 weken
-
Pluk bonen als ze ca. 10–15 cm lang zijn, maar nog jong en soepel
Bewaren en invriezen
-
Vers: Bewaar sperziebonen ongewassen in een open zak in de koelkast (max. 4–5 dagen)
-
Invriezen: Blancheer eerst 2–3 minuten, laat afkoelen en vries in – zo blijven kleur, smaak en voedingsstoffen behouden
Recept: Sperziebonen met spek en ui
Ingrediënten (voor 2 personen):
-
300 g sperziebonen
-
1 kleine ui, gesnipperd
-
75 g spekreepjes
-
1 el olijfolie of boter
-
Peper naar smaak
Bereiding:
-
Dop de bonen en kook ze in 6–8 minuten beetgaar. Giet af.
-
Bak de spekjes in een koekenpan goudbruin. Voeg de ui toe en fruit mee.
-
Voeg de bonen toe en roerbak kort mee op hoog vuur.
-
Breng op smaak met versgemalen peper. Serveer direct.
Heerlijk met aardappelpuree of gebakken krieltjes!
Wist je dat…
-
Sperziebonen in België ook wel prinsessenbonen worden genoemd?
-
Je paarse sperziebonen hebt die tijdens het koken groen worden?
-
Rauwe sperziebonen niet gegeten mogen worden vanwege de giftige stof lectine? Daarom altijd koken of bakken!
-
Bonen stikstof uit de lucht binden, waardoor ze de bodem verbeteren voor andere planten?
Tot slot
Sperziebonen zijn allesbehalve saai: ze zijn fris, gezond, veelzijdig en makkelijk te bereiden. Of je ze nu klassiek kookt of modern wokt, in een ovenschotel verwerkt of op de BBQ gooit – deze groente past bij elk seizoen en elk gerecht.
Dus geef de sperzieboon een ereplek op je bord én in je moestuin. Want deze groene kanjer verdient alle lof!