Pastinaak, ook wel de ‘witte wortel’ genoemd, is een groente die vroeger niet uit de Hollandse keuken weg te denken was. Voordat de aardappel zijn intrede deed in Europa, was de pastinaak hét hoofdbestanddeel van menig maaltijd. Daarna raakte deze voedzame wortel in de vergetelheid – maar gelukkig is hij weer volop in opmars. En terecht, want pastinaak is niet alleen heerlijk zoet en aromatisch, maar ook veelzijdig en supergezond.
In dit artikel duiken we diep in de wereld van de pastinaak: van zijn geschiedenis en voedingswaarde tot tips in de keuken en het zelf kweken van deze winterheld.
Wat is pastinaak?
De pastinaak (Pastinaca sativa) is een wortelgewas dat nauw verwant is aan wortel en peterselie. Hij heeft een ivoorwitte kleur, een langwerpige vorm en een zoete, anijsachtige smaak. Naarmate hij langer in de grond zit – en zeker als er vorst overheen is gegaan – wordt hij nog zoeter door de omzetting van zetmeel in suikers.
Van oorsprong komt de pastinaak uit het Middellandse Zeegebied, maar hij werd al in de Romeinse tijd verbouwd in Noordwest-Europa. In Nederland was het eeuwenlang een basisvoedsel, vooral in de wintermaanden.
Smaak en structuur
Pastinaak heeft een unieke smaak die zich het best laat omschrijven als een combinatie van wortel, knolselderij en een vleugje anijs of nootmuskaat. De structuur is stevig, maar bij het garen wordt de groente heerlijk romig en zacht. Hierdoor is hij zowel rauw als gekookt of geroosterd een culinaire alleskunner.
Pastinaak in de keuken
Pastinaak is ontzettend veelzijdig en komt in vele bereidingen tot zijn recht:
Geroosterd uit de oven
Snijd de pastinaak in repen of schijfjes, besprenkel met olijfolie, zeezout, peper en rozemarijn en rooster hem in de oven. De suikers karamelliseren en geven een heerlijke, nootachtige smaak.
Pastinaakpuree
Een romig alternatief voor aardappelpuree. Combineer eventueel met aardappel of knolselderij. Heerlijk bij wild, rundvlees of vega-gerechten.
Soep
Een klassieker: pastinaaksoep met een beetje appel of prei voor een frisse toets. Afmaken met een scheutje room of kokosmelk voor extra romigheid.
In stamppotten
Vervang (een deel van) de aardappels in stamppot door pastinaak. Het geeft een zoetige twist aan klassiekers zoals hutspot of boerenkool.
Frietjes van pastinaak
Snijd in frietvorm, kruid met paprikapoeder en knoflook en bak in de oven – een gezonder alternatief voor aardappelfriet.
Rauw in salades
Geraspte pastinaak geeft een zoete crunch aan winterse salades, bijvoorbeeld met appel, wortel en een mosterddressing.
Gezondheidsvoordelen van pastinaak
Pastinaak is niet alleen lekker, maar ook bijzonder voedzaam. Hij past perfect in een gezond en evenwichtig voedingspatroon.
Rijk aan vezels
Pastinaak bevat veel voedingsvezels die zorgen voor een goede darmwerking, een verzadigd gevoel en een stabiele bloedsuikerspiegel.
Bron van vitamines en mineralen
Het bevat onder andere vitamine C, K, B11 (foliumzuur), en mineralen als kalium en magnesium – belangrijk voor het immuunsysteem, sterke botten en een gezonde bloeddruk.
Laag in calorieën
Met zo’n 75 kcal per 100 gram is pastinaak relatief licht, terwijl het toch goed vult.
Antioxidanten
Pastinaak bevat antioxidanten zoals polyacetylenen, die ontstekingsremmende eigenschappen hebben.
Pastinaak zelf kweken
Heb je een moestuin of een stukje vrije grond? Dan is pastinaak een ideale wintergroente om zelf te telen.
Zaaien
-
Tijd: maart tot mei.
-
Bodem: losse, diep bewerkte grond zonder stenen. Zware kleigrond is niet ideaal.
-
Zaaidiepte: ongeveer 1 cm diep, met 30 cm tussen de rijen.
Groei en verzorging
-
Geduld is een schone zaak: pastinaak heeft een lange kiemduur (soms 3 weken).
-
Houd de bodem licht vochtig en onkruidvrij.
-
De wortel kan flink lang worden – tot wel 30 cm!
Oogsten
-
Oogst vanaf oktober tot januari.
-
Na een paar nachtvorsten is de smaak op zijn best!
-
Laat ze gerust in de grond zitten tot gebruik, mits de grond niet bevroren is.
Bewaren en bereiden
-
Bewaren: Pastinaak blijft in de koelkast zo’n 1 à 2 weken goed. Verwijder eventueel loof om uitdroging te voorkomen.
-
Invriezen: Schil en blancheer kort (2-3 minuten), daarna invriezen.
-
Schoonmaken: Goed wassen is vaak voldoende. Bij oudere exemplaren is schillen aan te raden. Verwijder het harde middenstuk als het taai is.
Recept: Romige pastinaaksoep
Ingrediënten (voor 4 personen):
-
500 g pastinaak, geschild en in stukken
-
1 ui, gesnipperd
-
1 teentje knoflook
-
750 ml groentebouillon
-
100 ml kookroom of kokosmelk
-
1 el olijfolie
-
Snufje nootmuskaat
-
Peper en zout naar smaak
-
Optioneel: beetje appel of prei voor extra frisheid
Bereiding:
-
Fruit de ui en knoflook in olijfolie tot ze glazig zijn.
-
Voeg de pastinaak toe en bak even mee.
-
Giet de bouillon erbij en laat 20 minuten zachtjes koken.
-
Pureer de soep met een staafmixer tot een gladde massa.
-
Roer de room erdoor en breng op smaak met nootmuskaat, peper en zout.
-
Serveer met een beetje peterselie of een scheutje truffelolie.
Tot slot
Pastinaak is een echte alleskunner: zoet, kruidig, romig en vol van smaak. Of je hem nu verwerkt in een stevige wintersoep, pureert als alternatief voor aardappels of roostert tot een knapperige delicatesse – pastinaak verdient een vaste plek in je winterkeuken.
Geef deze vergeten groente een tweede leven, en laat je verrassen door de veelzijdigheid van deze witte wortel. Pastinaak is weer helemaal hip, en terecht!